Trong những năm qua, hoạt động của HĐND huyện Quỳnh Phụ có nhiều đổi mới, hiệu quả được nâng lên, thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn theo luật định. Việc thực hiện chức năng giám sát, nhất là hoạt động giám sát chuyên đề có ý nghĩa quan trọng, thể hiện vai trò của cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương. Giám sát chuyên đề, đặc biệt là các cuộc giám sát chuyên đề mang tính chuyên sâu  giúp cho các đơn vị chịu sự giám sát thực hiện tốt hơn chức năng, nhiệm vụ của mình, qua đó góp phần giải quyết những vấn đề bất cập, bức xúc được cử tri quan tâm; đồng thời tháo gỡ kịp thời những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện chính sách, pháp luật của Nhà nước.

Đồng chí Khổng Minh Toại, Phó Chủ tịch HĐND huyện Quỳnh Phụ phát biểu tại Hội nghị giao ban giữa Thường trực HĐND tỉnh với Thường trực HĐND các huyện, thành phố

Trên cơ sở các ý kiến đề xuất của các đại biểu, các Tổ đại biểu HĐND theo khu vực ứng cử và các vấn đề qua khảo sát nắm tình hình, các Ban Hội đồng nhân dân huyện chủ động đề xuất với Thường trực HĐND huyện những vấn đề nổi cộm, bức xúc mà cử tri, nhân dân quan tâm cũng như những vấn đề lớn có tác động đến sự phát triển kinh tế - xã hội của huyện để HĐND huyện xem xét, lựa chọn đưa vào chương trình giám sát cho phù hợp, qua đó phát huy tinh thần trách nhiệm của các vị đại biểu HĐND. Hằng năm, Thường trực HĐND và 2 ban HĐND huyện Quỳnh Phụ đã tổ chức giám sát từ 6 - 7 chuyên đề tập trung các nội dung như: xây dựng cơ bản, quản lý và sử dụng ngân sách, công tác GPMB, quản lý đất đai, môi trường; giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo; công tác khám, chữa bệnh, chính sách an sinh xã hội…. Ngoài những nội dung nghị quyết đã được thông qua tại kỳ họp, nếu có phát sinh thêm những vấn đề mới nổi cộm ở địa phương, cần thiết phải giám sát, Thường trực HĐND giám sát hoặc phân công hai ban HĐND bổ sung vào chương trình, tiến hành giám sát và báo cáo HĐND tại kỳ họp gần nhất. Năm 2023, Thường trực HĐND xây dựng Kế hoạch giám sát 2 chuyên đề về: Giám sát việc thực hiện chế độ chính sách đối với người có công với cách mạng và các đối tượng chính sách xã hội tại các xã, thị trấn; Giám sát công tác khám chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe nhân dân tại Bệnh viên đa khoa Quỳnh Phụ và bệnh viên đa khoa Phụ Dực. Ban Kinh tế - Xã hội giám sát 3 chuyên đề về tình hình hoạt động, kết quả kinh doanh và việc quản lý, sử dụng vốn quỹ tại một số HTX DVNN trong huyện; giám sát việc thu chi  ngân sách nhà nước và một số khoản đóng góp tự nguyện tại một số xã, thị trấn; giám sát việc thực hiện quản lý nhà nước về tôn giáo và lễ hội trên địa bàn; Ban Pháp chế giám sát 02 chuyên đề về:  thực hiện Luật nghĩa vụ quân sự và chính sách hậu phương quân đội tại các xã, thị trấn; Giám sát việc chấp hành các quy định của pháp luật về quản lý, giáo dục người được hưởng án treo, người chấp hành án phạt cải tạo không giam giữ, người chấp hành xong án phạt tù tái hòa nhập cộng đồng. Việc tổ chức giám sát đảm bảo quy định của pháp luật.

Để có những cuộc giám sát chuyên đề đảm bảo chất lượng, TT. HĐND và 2 ban HĐND huyện đã lựa chọn thời gian tiến hành phù hợp, thuận lợi cho cả Đoàn giám sát và cơ quan, đơn vị được giám sát. Tùy theo từng nội dung giám sát, có thể mời một số lãnh đạo của các đơn vị trên một số lĩnh vực công tác cụ thể liên quan với nội dung giám sát tham gia; linh hoạt trong các hình thức giám sát. Kết thúc mỗi đợt giám sát, các Đoàn giám sát đều có báo cáo kết quả giám sát gửi đến UBND huyện và các đơn vị chịu sự giám sát, các cơ quan liên quan. Kết quả giám sát được báo cáo trực tiếp tại kỳ họp HĐND huyện, trong đó nêu rõ kết quả đạt được, hạn chế, tồn tại và kiến nghị đối với từng cấp, từng ngành, cơ quan, đơn vị liên quan để có biện pháp giải quyết, khắc phục những hạn chế trong quá trình quản lý, điều hành nhằm thực hiện tốt hơn chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và các nghị quyết của HĐND.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được thực trạng việc tổ chức, triển khai hoạt động giám sát chuyên đề của HĐND huyện thời gian qua còn một số tồn tại, hạn chế, khó khăn nhất định như sau:

- Công tác giám sát chuyên đề đã đi được một số nội dung lĩnh vực được nhiều cử tri quan tâm, tuy nhiên số lượng cuộc đi giám sát vẫn chưa được nhiều, đơn vị được giám sát còn hạn chế, mỗi cuộc giám sát chỉ đi giám sát trực tiếp từ 5-10 đơn vị như vậy còn thấp so với tổng số 37 xã, thị trấn và các cơ quan, đơn vị trên địa bàn huyện.

- Thành phần đoàn giám sát tham gia chưa được đầy đủ, do các thành viên Ban hoạt động kiêm nhiệm, các đại biểu mời đều là các lãnh đạo chủ chốt tại các ngành hoặc các địa phương nên chưa dành nhiều thời gian tham gia cùng đoàn giám sát.

- Về báo cáo giám sát chuyên đề và các tài liệu, hồ sơ minh chứng cơ bản đảm bảo, tuy nhiên còn một số xã việc chuẩn bị báo cáo còn sơ sài.

- Công tác kiểm tra sau giám sát chưa thường xuyên. Một số kiến nghị sau giám sát chưa được UBND và các ngành chức năng xem xét, giải quyết.

Từ thực tiễn hoạt động, HĐND huyện rút ra một vài kinh nghiệm trong tổ chức hoạt động giám sát chuyên đề như sau:

Thứ nhất, phải lựa chọn nội dung chủ đề giám sát cho “trúng”, “đúng”. Việc lựa chọn đúng nội dung giám sát, đúng thời điểm có ý nghĩa rất quan trọng, góp phần đem lại tính hiệu quả trong hoạt động giám sát; cần lựa chọn những vấn đề trọng tâm, được cử tri, đại biểu quan tâm, những vấn đề còn nhiều bất cập. Để chọn những nội dung giám sát phù hợp chúng ta cần quan tâm đến những đề xuất của Ủy ban MTTQVN, các vị đại biểu HĐND và các thành viên của các Ban HĐND; xem xét qua các kiến nghị của cử tri, các ý kiến chất vấn của đại biểu tại các kỳ họp, tại các buổi tiếp công dân; những vấn đề mà dư luận quan tâm. Không nên chọn chủ đề quá rộng và việc xử lý những khó khăn, vướng mắc lại không thuộc thẩm quyền và khả năng của địa phương.

Thứ hai, thực hiện tốt công tác xây dựng kế hoạch và đề cương giám sát, mẫu báo cáo cần được chuẩn bị kỹ lưỡng và được gửi trước cho các đối tượng được giám sát; các cuộc giám sát đều có kế hoạch, chương trình cụ thể, hình thức giám sát phù hợp đối với từng nội dung đã được HĐND huyện thông qua; mốc thời gian yêu cầu báo cáo và thời điểm gửi báo cáo phải hợp lý để cơ quan chịu sự giám sát đủ điều kiện chuẩn bị, đáp ứng đúng theo yêu cầu của đoàn giám sát. Trước khi tổ chức giám sát cần họp Đoàn để triển khai kế hoạch giám sát và giao nhiệm cụ thể cho mỗi thành viên Đoàn giám sát. Giám sát trực tiếp tại cơ sở trước, sau đó giám sát tại các cơ quan chuyên môn có liên quan; kết hợp nghe, đối chiếu nội dung báo cáo với kiểm tra hồ sơ, thực tế tại địa phương, cơ sở. 

Thứ ba, trong quá trình giám sát cần đi sâu, tìm hiểu kỹ tình hình thực hiện tại cơ quan, đơn vị, địa phương; yêu cầu đối tượng giám sát cung cấp thông tin đầy đủ, chi tiết để từ đó có cơ sở rút ra những kết luận đúng và đề xuất kiến nghị hợp lý, tránh tình trạng giám sát chung chung mang tính hình thức; cần làm rõ những vấn đề chưa rõ ràng, những vấn đề chưa nêu đầy đủ theo yêu cầu của đoàn giám sát. Sau đợt giám sát, phải đặc biệt quan tâm đến việc theo dõi tiến độ xử lý của các cơ quan chuyên môn, đối với những cơ quan chậm xử lý, cần có văn bản nhắc nhở, đôn đốc kịp thời.

Thứ tư, báo cáo kết quả giám sát phải được đánh giá một cách đầy đủ, toàn diện và sâu sắc về nội dung giám sát, đảm bảo khách quan, có căn cứ; các số liệu đảm bảo tính chính xác; chỉ ra những kết quả đạt được, nhất là những hạn chế, thiếu sót và nguyên nhân, trách nhiệm làm rõ trách nhiệm của các cấp, các ngành và đưa ra lộ trình, thời hạn thực hiện cụ thể, đưa ra những giải pháp tích cực, khả thi trước mắt và lâu dài; đồng thời kiến nghị bãi bỏ, sửa đổi, bổ sung những quy định, chính sách không còn phù hợp. Dự thảo báo cáo giám sát cần được tất cả các thành viên đoàn giám sát có ý kiến tham gia trước khi thông qua tại buổi làm việc với các chủ thể giám sát; hoàn chỉnh báo cáo trước khi phát hành.

Thứ năm, hiệu quả giám sát của Thường trực, các Ban của HĐND thể hiện ở việc các kết luận, kiến nghị qua giám sát được các cơ quan, tổ chức và cá nhân chịu sự giám sát thực hiện nghiêm, sâu sát. Việc theo dõi, đôn đốc các đơn vị liên quan thực hiện các kiến nghị, kết luận qua giám sát là rất cần thiết. Sau giám sát cần quan tâm đến việc chủ thể chịu sự giám sát khắc phục hạn chế, yếu kém, vi phạm sau khi được giám sát. Tăng cường công tác kiểm tra, theo dõi, đôn đốc khắc phục những hạn chế, tồn tại được kiến nghị qua giám sát. Đối với những vấn đề quan trọng, phức tạp, kéo dài thì đề xuất xem xét đưa ra chất vấn, giải trình tại kỳ họp thường lệ của HĐND để làm rõ trách nhiệm các cơ quan liên quan.

Phát huy những kết quả đã đạt được, để tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động giám sát chuyên đề của HĐND trong thời gian tới , chúng tôi tập trung vào một số giải pháp như sau:

Thứ nhất, hàng năm các Ban của HĐND, các vị đại biểu HĐND, căn cứ vào tình hình thực tế của địa phương và chức năng nhiệm vụ được giao, chủ động đề xuất với Thường trực HĐND nội dung giám sát. Việc xây dựng chương trình giám sát của Thường trực và các Ban cần đảm bảo tính thiết thực, phù hợp với tình hình thực tế của địa phương, tập trung vào những vấn đề nóng, bức xúc, những ý kiến, kiến nghị của cử tri quan tâm có tác động ảnh hưởng lớn đến đời sống của các tầng lớp nhân dân và sự phát triển toàn diện của địa phương. Đây là khâu quan trọng, việc lựa chọn nội dung giám sát đúng trọng tâm, trọng điểm quyết định đến chất lượng và hiệu quả của giám sát chuyên đề.

Thứ hai, xây dựng kế hoạch giám sát chi tiết, đề cương và chương trình giám sát cụ thể: Xác định mục đích, yêu cầu, phạm vi, đối tượng, địa điểm, thời gian, thành phần đoàn giám sát và cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát. Thành lập Đoàn giám sát: Cần lựa chọn những người có năng lực, có kinh nghiệm tham gia Đoàn; Xây dựng đề cương báo cáo cùng với các biểu mẫu kèm theo cho phù hợp, đảm bảo khoa học, phản ánh được hết các nội dung mà Đoàn giám sát cần nắm bắt; Lịch trình giám sát: Được xây dựng xuyên suốt, ghi rõ ngày, giờ, nội dung công việc, đại biểu tham dự; Tổ chức giám sát: Trước khi đi giám sát, có thể tổ chức họp Đoàn giám sát, phân công nhiệm vụ cụ thể cho mỗi thành viên nghiên cứu chuyên sâu một số nội dung trong báo cáo cần trao đổi để mọi người chủ động, sao cho thành viên nào cũng được phát biểu và các ý kiến không trùng lặp nhau…

Thứ ba, tiếp tục nâng cao năng lực giám sát của Thường trực và các Ban của Hội đồng nhân dân. Trong đó, các Ban cần phải chủ động, sáng tạo và nâng cao tinh thần trách nhiệm trong hoạt động giám sát; phát huy trách nhiệm thành viên Ban, huy động trí tuệ tập thể Ban, từ đó nâng cao hiệu quả, chất lượng hoạt động giám sát của Ban. Sau giám sát, các cơ quan, đơn vị được giám sát phải nghiêm túc tiếp thu và khắc phục những hạn chế được đoàn giám sát chỉ ra nhằm đảm bảo tính hiệu lực, hiệu quả của giám sát.

Thứ tư, tiếp tục đổi mới hình thức, phương thức giám sát theo hướng chất lượng, hiệu quả hướng đến mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội toàn diện của huyện. Đổi mới từ việc xây dựng đề cương giám sát và báo cáo của đơn vị giám sát phải đảm bảo nội dung chuyên đề giám sát đặt ra. Trong quá trình tổ chức giám sát, ngoài giám sát qua báo cáo phải tổ chức đi giám sát thực tế, tham vấn ý kiến các tầng lớn nhân về nội dung giám sát.

Thứ năm, Thường trực HĐND có trách nhiệm trong việc chỉ đạo, điều hòa, phối hợp hoạt động giám sát giữa các Ban của HĐND, chỉ đạo các Ban theo dõi, kiểm tra, giám sát đối vấn đề cử tri, nhân dân quan tâm, bức xúc diễn ra tại địa phương. Xem xét, cho ý kiến về nội dung, chương trình giám sát của các Ban; điều hòa kế hoạch giám sát, bảo đảm hoạt động giám sát của Thường trực và các Ban HĐND không bị chồng chéo, trùng lặp, gây khó khăn cho đối tượng giám sát. Thường trực HĐND huyện nâng cao trách nhiệm tổ chức đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn, thường xuyên cập nhật kiến thức để nâng cao năng lực, trách nhiệm, kỹ năng, kinh nghiệm hoạt động giám sát của đại biểu HĐND dân.

Thứ sáu, tăng cường công tác theo dõi, đôn đốc, giám sát, kiểm tra việc thực hiện các ý kiến kiến nghị sau giám sát chuyên đề của HĐND. Nếu không thực hiện hoặc chuyển biến chậm, có thể “tái giám sát” về những vấn đề này thông qua các hoạt động của HĐND, như nêu vấn đề thảo luận tại kỳ họp HĐND, chất vấn, giải trình giữa hai kỳ họp HĐND./.

THƯỜNG TRỰC HĐND HUYỆN QUỲNH PHỤ